کد مطلب:67601 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:386

ابن الجزری، صاحب كتاب «اسنی المطالب»

ابوبكر محمد بن عبداللّه بن المحبّ المقدسی

امّ محمد زینب بنت احمد بن عبدالرحیم المقدسیة

ابی المظفر محمد بن فتیان بن المثنی

ابوموسی محمد بن ابی بكر الحافظ

القاضی ابوالقاسم عبدالواحد بن محمد بن عبدالواحد المدنی

ظفر بن داعی العلویّ

داعی العلوی ابواحمد بن مطرف المطرفی

ابو سعید الادریسی

محمدبن محمد بن الحسن أبوالعباس الرشیدی

ابوالحسن محمد بن جعفر الحلوانی

علی بن محمد بن جعفر الاهوازی

بكر بن احمد القصری (العصری)

فاطمة بنت موسی بن جعفر(ع) زینب بنت موسی بن جعفر(ع) امّ كلثوم بنت موسی بن جعفر(ع)

فاطمة بنت جعفر بن محمد(ع)

فاطمة بنت محمد بن علی(ع)

فاطمة بنت علی بن الحسین(ع)

فاطمة بنت الحسین بن علی(ع) سكینة بنت الحسین بن علی(ع)

امّ كلثوم بنت فاطمة(س)

فاطمة بنت رسول اللّه(ص)

محمد بن عبداللّه النبی الاكرم(ص)

چنانكه اشاره شد حدیث دیگری نیز با همین سند ولی با اضافه یك «فاطمه» دیگر درباره فضیلت امیرالمؤمنین(ع) و شیعیانش وارد شده است. آن «فاطمه» نیز دختر امام علی بن موسی الرضا(ع) است كه روایت را از سه عمّه بزرگوارش فاطمه معصومه، زینب و امّ كلثوم(س) نقل می كند. این حدیث را مرحوم علاّمه مجلسی از كتاب «مسلسلات» جعفر بن علی بن احمد قمیّ این گونه نقل كرده است:

حدّثنا محمد بن علی بن الحسین قال: حدّثنی أحمد بن زیاد بن جعفر قال: حدّثنی أبوالقاسم جعفر بن محمد العلویّ العریضی، قال: قال أبوعبداللّه أحمد بن محمد بن خلیل: قال: أخبرنی علیّ بن محمد بن جعفر الأهوازی[1] قال: حدّثنی بكربن أحنف[2] قال: حدّثتنا فاطمة بنت علیّ بن موسی الرضا(ع) قالت: حدّثتنی فاطمة وزینب و امّ كلثوم بنات موسی بن جعفر(ع)، قلن: حدّثتنا فاطمة بنت جعفر بن محمد(ع) قالت: حدّثتنی فاطمة بنت محمد بن علی(ع) قالت: حدّثتنی فاطمةبنت علی بن الحسین(ع) قالت:حدّثتنی فاطمة وسكینة ابنتا الحسین بن علی(ع) عن امّ كلثوم بنت علی(ع) عن فاطمة بنت رسول اللّه(ص) قالت: سمعت رسول الله(ص) یقول: لمّا أسری بی الی السماء دخلت الجنّة فاذا أنا بقصر من درّة بیضاء مجوّفة، وعلیها باب مكلّل بالدرّ والیاقوت، وعلی الباب ستر فرفعت رأسی فاذا مكتوب علی الباب: «لا اله الاّ اللّه محمد رسول اللّه علیّ ولیّ القوم» واذا مكتوب علی الستر: «بخّ بخّ مَن مثله شیعة علیّ؟»

فدخلته فاذا أنا بقصر من عقیق أحمر مجوّف، وعلیه باب من فضة مكلّل بالزبرجد الأخضر، واذا علی الباب ستر، فرفعت رأسی فاذا مكتوب علی الباب: «محمّد رسول اللّه، علیّ وصیّ المصطفی» واذا علی الستر مكتوب: «بشّر شیعة علیّ بطیب المولد».

فدخلته فاذا أنا بقصر من زمرّد أخضر مجوّف لم أر أحسن منه، وعلیه باب من یاقوتة حمراء مكلّلة باللولؤ وعلی الباب ستر فرفعت رأسی فاذا مكتوب علی الستر: «شیعة علیّ هم الفائزون»، فقلت: حبیبی جبرئیل لمن هذا؟ فقال: «یا محمد لابن عمّك ووصیّك علیّ بن ابی طالب(ع) محشر الناس كلّهم یوم القیامة حفاة عراة الاّ شیعة علیّ ویدعی الناس بأسماء أمّهاتهم ماخلا شیعة علیّ فانّهم یدعون بأسماء آبائهم»، فقلت: حبیبی جبرئیل وكیف ذاك؟ قال: «لانّهم أحبّوا علیّاً فطاب مولدهم».[3] .

1. همان «علی بن محمد بن جعفر الاهوازی» است كه در سند «ابن الجزری» با عنوان «مولی الرشید» نام برده شد.
2. به نظر می رسد «بكربن احنف» همان «بكر بن احمد» است كه در سند «ابن الجزری» واقع شده بود و كلمه «احنف» تصحیف همان «احمد» است. چنانكه راوی از «بكر» نیز در هر دو روایت یكی است و در كتب رجال نیز نامی از «بكر بن احنف» برده نشده است. شاهد دیگر اینكه مرحوم شیخ صدوق روایتی را از «بكر بن احمد بن محمد» از «فاطمه بنت الرضا(ع)» نقل می كند كه كسی جز همین «بكر بن احمد» نیست. (ر.ك: عیون الاخبار الرضا(ع)، ج2، ص71؛ بحارالأنوار، ج71، ص388. در پاورقی بعد، متن حدیث خواهد آمد. چنانكه گفتیم كلمه «القصری» نیز در روایت «ابن الجزری» مصحّف همان «العصری» است.
3. در اینكه آیا اساساً حضرت رضا(ع) فرزندی به جز امام محمد تقی(ع) داشته است یا نه، میان مورخان و ارباب تراجم اختلاف است. برخی تا شش فرزند (پنج پسر و یك دختر به نام عایشه) برای حضرت(ع) ذكر كرده اند و برخی نیز چون شیخ مفید در الارشاد، به جز حضرت جواد(ع) فرزند دیگری را برای حضرت(ع) ثابت نمی دانند. ابن شهرآشوب، فقط یك فرزند برای حضرت(ع) قائل است كه همان حضرت جواد(ع) باشد. برخی نیز علاوه بر امام جواد(ع) از فرزند دیگری به نام موسی نام برده اند، و برخی نیز پنج فرزند بر شمرده اند (چهار پسر به نامهای محمد، جعفر، حسن، ابراهیم، و یك دختر)؛ ر.ك: اعیان الشیعة، ج2، ص13؛ مناقب ابن شهرآشوب، ج4، ص367.
   

   از روایت در متن و نیز روایت دیگری كه مرحوم شیخ صدوق در عیون اخبار الرضا(ع) آورده و به آن اشاره شد، به صراحت استفاده می شود كه حضرت رضا(ع) دختری به نام «فاطمه» داشته است. متن روایت صدوق چنین است:
   

   محمد بن احمد بن الحسین، عن علی بن محمد بن عنبسة، عن بكر بن احمد بن محمد، عن فاطمة بنت الرضا، عن أبیها، عن أبیه، عن جعفر بن محمد، عن أبیه و عمّه زید، عن أبیهما علی بن الحسین، عن أبیه وعمّه، عن علیّ بن ابی طالب ـ علیهم السلام ـ عن النبی ـ صلی اللّه علیه وآله ـ قال: «من كفّ غضبه كفّ اللّه عنه عذابه ومن حسن خلقه بلّغه اللّه درجة الصائم القائم». (عیون اخبار الرضا(ع)، ج2، ص71؛ بحارالأنوار، ج71، ص388).
   

   از این رو با توجه به مجموع گفته های یاد شده و با عنایت به نامهایی كه برای فرزندان حضرت(ع) برشمرده اند می توان گفت امام رضا(ع) را دارای حداقل یك فرزند و حداكثر هشت فرزند دانسته اند.